معنی چراغ سحر در فرهنگ فارسی عمید

چراغی که تا به هنگام سحر روشن است و با روشن شدن هوا خاموشش می کنند، هر چیز ناپایدار، کنایه از آفتاب، اُسطُرلاب چَهارُم، خایِه زَر، چَترِ روز، چَترِ زَرّین، طاووسِ فَلَک، چَترِ نور، طاووسِ مَشرِق خَرام، غَزالِه، گیتی پَروَر، چِراغِ روز، سِپَرِ آتَشین، طاسِ زَر، چَترِ زَر، خایِه زَرّین، طَرَف دارِ اَنجُم، طاووسِ آتَش پَر نکال شب که کند در قدح سیاهی مشک / در [او] شرار چراغ سحرگاهان گیرد (حافظ - ۱۰۳۴)، ستارۀ سحری، ستارۀ صبح چشم شب از خواب چو بردوختند / چشم و چراغ سحر افروختند (نظامی۱ - ۲۸)

معنی چراغ سحر در لغت نامه دهخدا

کنایه از آفتاب است. (برهان) (آنندراج). آفتاب. (ناظم الاطباء). مجازاً آفتاب. چراغ سحری. (فرهنگ نظام). چتر روزو چتر سحر و چتر زرین. (آنندراج). چراغ سحرگاه و چراغ سحرگهان. چراغ صبح، ستارۀ صبح را نیز گویند. (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء). مجازاً ستارۀ صبح. (فرهنگ نظام). ستارۀ سحری:، چشم شب از خواب چو بردوختند، چشم چراغ سحر افروختند.، نظامی.، سحر برد شخصی چراغش بسر، رمق دید از او چون چراغ سحر.، سعدی (بوستان).، رجوع به چراغ سحرگهان و چراغ سحری و چراغ صبح شود، چراغی که پیش از روشن شدن هوا روشن است و زود خاموشش میکنند، ازین جهت مجازاً در هر چیز ناپایدار استعمال میکنند. (فرهنگ نظام)

معنی چراغ سحر - جستجوی لغت در جدول جو

چراغ سحر

فرهنگ فارسی عمید

چراغ سحر

لغت نامه دهخدا

مرغ سحر

بلبل، پرنده ای خوش آواز و به اندازۀ گنجشک با پشت قهوه ای و شکم خاکستری، هزاردستان، هزاران، فتّال، زندواف، مرغ چمن، زندباف، هزار، عندلیب، صبح خوٰان، بوبردک، بوبرد، هزارآوا، شب خوٰان، زندلاف، مرغ خوش خوٰان، شباهنگ، زندوان

بُلبُل، پرنده ای خوش آواز و به اندازۀ گنجشک با پشت قهوه ای و شکم خاکستری، هِزاردَستان، هِزاران، فَتّال، زَندواف، مُرغِ چَمَن، زَندباف، هِزار، عَندَلیب، صُبح خوٰان، بوبَردَک، بوبُرد، هِزارآوا، شَب خوٰان، زَندلاف، مُرغ خوُش خوٰان، شَباهَنگ، زَندوان

فرهنگ فارسی عمید

چراغ آخر

فراخی عیش و بسیاری نعمت

فرهنگ فارسی عمید

چراغ وار

مانند چراغ، چراغ مانند

فرهنگ فارسی عمید

چراغ سپهر

کنایه از ماه یا آفتاب، چراغ آسمان برای مثال که چون بامدادان چراغ سپهر / جمال جهان را برافروخت چهر (نظامی۵ - ۷۸۵)

فرهنگ فارسی عمید

چراغ ساز

کسی که چراغ می سازد یا تعمیر می کند

فرهنگ فارسی عمید

چراغ سنگ

ماده ای که در بعضی از غارها از درزها و شکاف های سنگ بیرون می آید، مومیا، مومیایی

فرهنگ فارسی عمید

چراغ عمر

(چَ / چِ غِ عُ)

کنایه از حیات و زندگی.
- چراغ عمر کسی خاموش شدن، کنایه است از دم درکشیدن و مردن.
- شتاب داشتن چراغ عمر، کنایه از زودگذر بودن عمر. زود سپری شدن عمر و دیر نپاییدن زندگی است:
کدام کار دل از برق جلوۀ تو برآمد
چراغ عمر کسی اینقدر شتاب ندارد.
شیخ العارفین (ازآنندراج).
مؤلف آنندراج ذیل ’چراغ شتاب ندارد’ شعر بالا را مثال آورده و مینویسد: ’درین بیت حضرت شیخ العارفین، بعضی از محققین میفرمایند که چراغ شتاب ندارد و طرفه عبارتی است، چراغ عمر کسی اینقدر زودسوز نیست، می باید و میتواند ’چراغ عمر کسی’ منادی بود بحذف حرف ندا، درین صورت شتاب ندارد و بمعنی شتاب بیجا و بی حساب خواهد بود، لیکن معشوق را عمر کسی گویند نه ’چراغ عمر کسی’، چنانکه بر محاوره دان ظاهر است معهذا هم اعتراض سابق دفع نمیشود - انتهی.
ولی ظاهراً بر مضمون و مفهوم این شعر اعتراضی وارد نیست، زیرا مقصود شاعر و معنای شعر کاملاً واضح و روشن است و شاعر میگوید: از برق جلوۀ تو کار دل برنیامد و چراغ عمر هیچکس چنین شتابنده و زودگذر نیست. بدیهی است هم چنانکه معشوق را ’عمر’ میتوان گفت ’چراغ عمر’ گفتن نیز ایرادی ندارد و شاعر معشوق را مخاطب ساخته میگوید: راست است که تو چراغ عمرمنی، اما چراغ عمر هیچکس چنین شتاب ندارد و بشتاب نمیگذرد و از جلوۀ تو که چون برق شتابان و گریزان است هیچیک از کارها و مرادهای دل برنمیآید و حاصل نمیگردد

لغت نامه دهخدا

چراغ سپهر

(چَ / چِ غِ سِ پِ)

کنایه از آفتاب و ماه و ستارگان باشد. (برهان) (انجمن آرا) (آنندراج) (ناظم الاطباء). مجازاً آفتاب. چراغ آسمان و چراغ فلک. (فرهنگ نظام). آفتاب عالمتاب. مرادف چراغ آسمانی و چراغ جهانتاب و چراغ عالم افروز. (مجموعۀ مترادفات) :
که چون بامدادان چراغ سپهر
جمال جهان را برافروخت چهر.
نظامی (از آنندراج).
رجوع به چراغ آسمان و چراغ آسمانی و چراغ جهانتاب شود

لغت نامه دهخدا

چراغ طور

(چَ / چِ غِ)

کنایه از تجلی که بر موسی علیه السلام بر کوه طور شده بود. (آنندراج). آتش طور. روشنی که در کوه طور بر موسی نمایان شد. چراغ کلیم. رجوع به چراغ کلیم شود

لغت نامه دهخدا

چراغ آخر

(چَ / چِ خُ)

کنایه از فراخی عیش و بسیاری نعمت باشد. (برهان) (آنندراج). فراخی عیش و بسیاری نعمت. (ناظم الاطباء)

لغت نامه دهخدا

چراغ نذر

(چَ / چِ غِ نَ)

چراغی که بامیدحصول مقصود بر آستان اولیاء سوزند. (آنندراج). چراغ نذری. چراغی که برای روا شدن حاجتی یا پس از برآورده شدن مرادی بر مزاری روشن کنند. چراغی که صاحب نذر در حرم ائمه یا بر مزار اولیا روشن کند:
فتح ازخدا بخواه وگرنه تمام عمر
همچون چراغ نذر بهر آستانه باش.
شانی تکلو (از آنندراج).
تامهربان شود دل بی رحم کافرش
هر دم چراغ نذر به بتخانه سوختم.
عالی (از آنندراج)

لغت نامه دهخدا

چراغ سحری

(چَ / چِ غِ سَ حَ)

چراغ صبح و چراغ صبحدم. (آنندراج) (فرهنگ نظام). چراغ سحر. (فرهنگ نظام). چراغ سحرگاه. چراغ سحرگهی. چراغ سحرگهان، مجازاً آفتاب. (فرهنگ نطام) ، چراغی که پیش از روشن شدن هوا روشن است و زود خاموشش میکنند، ازین جهت مجازاً در هر چیز ناپایدار استعمال میکنند. (فرهنگ نظام). رجوع به چراغ و چراغ سحرگهان و چراغ صبح شود

لغت نامه دهخدا

چراغ سحرگهان

(چَ / چِ غِ سَ حَ گَ)

کنایه از آفتاب است. (حاشیۀ دیوان حافظ چ قزوینی). چراغ سحر. چراغ سحری. چراغ صبح:
نکال شب که کند در قدح سیاهی مشک
در او شرار چراغ سحرگهان گیرد.
حافظ (قصاید، دیوان چ قزوینی ص قکز).
رجوع به چراغ سحر و چراغ سحری و چراغ صبح شود

لغت نامه دهخدا